گیلان قطب تولید صنایع سلوزی کشور است، در این استان با فعالیت بالغ بر ۱۱ واحد صنعتی تولید صنایع سلوزی که ۷ واحد از این تعداد در زمینه ” ام دی اف و نئوپان ” فعالیت دارند ، موجب شده است تا گیلان را در رده نخست تولید ” ام دی اف و نئوپان ” کشور تبدیل کند.
چوب آلات جنگلی سهم ۴۰ الی ۵۰ درصدی تامین مواداولیه چوبی کارخانه های صنایع چوب و کاغذ را بر عهده دارند و جنگل بهعنوان منبع عمده تامین کننده چوب کشور محسوب می شوند. سطح جنگل های ایران ۸.۸ درصد مساحت کشور را تشکیل می دهند و سرانه جنگل در کشور ۰.۱۷ هکتار است که ایران از لحاظ پوشش جنگلی بهعنوان کشور با سطح پوشش کم معروف است. در بازه ۲۰ ساله تا دهه ۸۰ کاهش مساحت جنگل های ایران ۱۷ درصد بوده که استان گلستان ۲۷ درصد, گیلان ۲۲ درصد و مازندران ۲۱ درصد از جنگلهای خود را از دست دادند. عوامل سوء مدیریت جنگل, تغییر کاربری, چرای بیش از حد دام, قاچاق چوب و … باعث به خطر افتادن این جنگل ها شده که چالش های شدید کمبود مواداولیه برای کارخانه های صنایع چوب و کاغذ را خواهد داشت و این صنایع دچار بحران در خرید مواداولیه می گردند. در نتیجه افزایش قیمت تمام شده محصولات و کاهش رقابت با محصولات مشابه خارجی گشته و احتمال ورشکستگی این صنایع افزایش می یابد. لذا با اجرای برنامه ریزی از پیش تعیین شده در امر تامین ماده خام اولیه چوبی در قالب سیاست های حمایتی به کارخانه ها جهت زراعت چوب درختان سریع رشد و انعقاد قرارداد با کشاورزان, تشکیل نمایندگی فعال از طریق تعاونی های کوچک روستایی در جمع آوری چوب آلات درختان باغی و مواد لیگنوسلولزی نظیر ساقه توتون, سویا, باگاس و سایر مواد لیگنوسلولزی فراهم شد
اما کمبود مواد اولیه سلولزی و ضعف کشور در تولید کالاهای سرمایه ای و تجهیزات و نوسازی خطوط تولید از نقاط ضعف و تهدیدها است و به لزوم تدوین راهبردهای الزم برای تولید کالاهای سرمایهای در برنامه کلان اقتصادی با هدف امکانپذیرساختن بومی کردن فناوری، نوسازی و مدرنسازی خطوط تولید در رقابت با خارج از کشور اشاره کرد ، چرا که با مدرنسازی خطوط تولید در جهان، چنانچه کشوری در این خصوص همگام پیش نرود، دچار رکود و حتی عقبگرد می شوند و به فرسودگی در صنعت می رسند.
لذا کشورها برای برطرفسازی کمبود چوب دو راهکار را دنبال می کنند؛ یکی زراعت چوب و دیگری توسعه جنگلهای دست کاشت.
از اواخر دهه ۸۰ هم با رشد کارخانجات صنایع بزرگ چوبی ، برنامه ریزی های کلان اقتصادی برای تامین مواد اولیه این صنعت پیش نرفته تا جایی که اکنون تهیه مواد اولیه برای صنایع چوب خصوصا در استان گیلان که قطب تولید ” ام دی اف و نئوپان ” کشور است به عنوان یک معضل بزرگ تبدیل شده است.
تولید سالانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب ” ام دی اف و نئوپان ” در گیلان در حالی صورت می گیرد که ظرفیت واقعی این صنعت بیش از این ارقام است و ادامه این روند می تواند سرمایه گذاری در صنایع ” ام دی اف و نئوپان ” استان را به عنوان قطب تولید سلولزی کشور ، به مخاطره می اندازد.
این مشکلات در یک سال اخیر تا جایی استمرار یافته است که بر اساس برخی از اطلاعات به دست آمده یکی از بزرگ ترین کارخانجات ” ام دی اف ” کشور که در گیلان فعالیت دارد به دلیل کمبود مواد اولیه و یا مشکلاتی که ناشی از عدم برنامه ریزی از سوی مسوولان ذیربط متولی تامین مواد اولیه برای این کارخانجات نقش داشته است ، باز شدن خط تولید این کارخانه از سوی سرمایه گذار مطرح شده بود که با پا درمیانی مسئولان استان و انجام برخی وعده ها ، مانع از جابجایی خط تولید از گیلان به استان مازندران شدند.
صنایع سلولزی در زمستان سال قبل علی رغم کمبود مواد اولیه به دلیل قطع گاز و سایر نارسایی ناشی از این دست اتفاقات بالغ بر ۳ هفته و سالانه بین ۶ تا ۷ هفته تعطیلی را تجربه کرده و می نماید ، تعطیلی که نباید در فصل زمستان که مواد اولیه آن در مقابل فصل تابستان که بیشتر است برای این صنعت رخ می داد .
مشکلات ناشی از سخت گیری های جنگل بانی در گیلان که موجب می شود برخی از پیمانکاران چوب مقصد عرضه مواد اولیه را به سمت استان های مازندران و گلستان هدایت کنند و این عامل باز تاثیر مضاعفی بر مشکلات کارخانجات صنایع بزرگ چوبی استان گذاشته و رکود در تولید را ارمغان استان می نماید.
در ورود و خروج چوب از استان هم برخی از اتفاقات یا از کج سلیقگی مسوولان است و یا از بی سلیقگی آنان ، چون برای خروج چوب از استان که خود داستان دیگری دارد کنترل زیادی نیست و به راحتی چوب استان به مازندران، اردبیل و .. ارسال می شود اما جالب اینکه برای ورود چوب از اردبیل به گیلان سخت گیری می شود.
واردات چوب هم داستان دیگری دارد ، که قرار بود واردات چوب با پوست به داخل آزاد شود، اما چوبی که پوست کنده وارد می شود هم هزینه را بالا می برد و هم کیفیت چوب پایین می آید.
حال اگر قرار است در سال رشد تولید به صنعت کمک شایانی شود، مسئولان منابع طبیعی گیلان می باید برنامه خود را برای کمک به صنایع چوب استان ارائه نمایند تا در پایان سال نقش منابع طبیعی و جنگل بانی در حمایت از بخش تولید و سرمایه گذاری در سال ” مهار تورم ؛ رشد تولید ” آشکار گردد، در غیر اینصورت برخی اقدامات بدون برنامه ، راهکار و پیشنهاد ، قطعا می تواند به عنوان یکی از پارامترهای اصلی مخل کسب و کار تلقی گردد.
بر اساس سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، برنامه های توسعه کشور ، قانون رفع موانع تولید و همچنین قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار ، به موضوع ” مقررات زدایی ” می پردازد، رشد مداوم میزان مصرف چوب و اهمیت این محصول در صنایع چوبی ، اهمیت جنگل ها را بیش از پیش ممکن می سازد و ارائه راهکار برای صیانت از جنگل و حمایت از تولید به عنوان یکی از راهبردهای اصلی متولیان منابع طبیعی قلمداد می شود تا در مسیر سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی گام مهمی برداشته شود.
منبع: رشت امروز