طی ماههای دی، بهمن و اسفندماه سال گذشته به دلیل بحران گاز و الزام به برنامهریزی و همکاری مدیریت شرکت گاز با صنایع استان، گاز مصرفی صنایع قطع و به دلیل قطع گاز نیروگاهها، برق صنایع نیز قطع شد که طی این مدت بهجز خسارت ناشی از عدم تولید و پرداخت سنگین حقوق، دستمزد و بیمه کارکنان، ضربه جبرانناپذیری به واحدهای صنعتی استان وارد شد.
با گذشت یک سال از کمبود گاز در کشور و استان گیلان، گویا همچنان این مشکل وجود دارد و در فصل زمستان نیز صنایع گیلان با هشدار قطع گاز و برق مواجه شدهاند.
سهم ۱.۵ میلیون مترمکعبی صنایع از گاز استان
بنا بر آمار، از مصرف سالانه حدود هفت میلیارد مترمکعب گاز در استان گیلان، مصرف صنایع فولاد، سیمان و سایر صنایع مجموعاً در حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب معادل ۷.۵ درصد است و در مقابل مصرف روزانه ۶۵۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در کشور، سهم صنعت تنها ۱.۵ میلیون مترمکعب در روز است.
سال گذشته به جهت حفظ فشار گاز در خطوط انتقال و پیشگیری از قطعی گاز مشترکین خانگی، خدمات، بیمارستانها و اماکن نظامی و … شرکت ملی گاز، اقدام به قطعی گاز صنایع پرمصرفی نظیر سیمان، فولاد، پتروشیمی و نیروگاهها کرد که این قطعی بعضاً چالشهایی را برای صاحبان صنایع ایجاد کرد.
هادی تیزپا، مدیرعامل فولاد آناهیتا در این رابطه میگوید: «معمولاً در فصل سرد سال قطعی گاز در صنایع پرمصرف نظیر فولاد آناهیتا را شاهد هستیم در حالیکه مصرف گاز در بخش خانگی روزانه ۱۸۰ میلیون مترمکعب و مصرف گاز در کل شرکتهای صنعتی و کارخانهها حدوداً ۱.۱ میلیون مترمکعب است».
جبران کسری گاز با صرفهجویی در بخش خانگی
به گفته وی، «شرکت گاز و دستگاههای حاکمیتی معتقدند گاز بخش خانگی را نمیتوان قطع کرد اما میتوان گاز صنایع قابل قطع هستند در حالیکه میتوان با اصلاح الگوی مصرف یک سهم از ۱۸۰ میلیون مترمکعب را کاهش داد و نا ترازی مصرف را جبران کرد».
مدیرعامل فولاد آناهیتا با بیان اینکه مدل تصمیمگیری به نظر میرسد راحتترین کار را در مدیریت مصرف گاز انتخاب کرده، خاطرنشان کرد: «شرایط تصمیمگیری برای قطع گاز در گیلان مشابه استانهای مشابه در فصل سرد سال نیست چراکه همزمان با بحران مصرف گاز در کشور، در حالیکه گاز بخش صنایع گیلان قطع میشوند که سوخت مصرفی استانهایی نظیر مازندران وصل است».
بنا بر اظهارات تیزپا، «نیروگاههای استان گیلان روزانه یکمیلیون مترمکعب گاز مصرف میکنند و دولت گاز نیروگاهها را نیز در فصل سرما قطع میکند و بهتبع آن چون سوخت جایگزین هم وجود ندارد، برق نیز قطع میشود و این قطعی همزمان گاز و برق برای همه ذینفعان بهویژه صاحبان صنایع بسیار نگران کننده است».
مشکل گاز صنایع گیلان ریشه در تصمیمگیری دارد
مدیرعامل فولاد آناهیتا معتقد است «زحمات زیادی در صنعت گاز انجام میشود اما مشکلات احتمالی آینده صاحبان صنایع در بخش تصمیمگیری است چراکه باید در مصارف خانگی گاز، الگوها رعایت شود».
تیزپا میگوید: «ما خانههای بزرگ با خانوار کوچک و حتی ویلاهایی داریم که بلااستفاده هستند اما گاز بسیار زیادی مصرف میکنند که باید بهدرستی باسیاستهای تشویقی و تنبیهی مدیریت شود».
به گفته وی، «با قطع گاز صنایع، تولید متوقف، کارگر بیکار و اقتصاد فلج میشود، در چنین شرایطی کدام کارگر حاضر است تا از کار بیکار شود اما خانه خیلی گرمی داشته باشد»؟!
آنطور که مدیرعامل فولاد آناهیتا مطرح کرده «برخی از صنایع فولاد سوخت جایگزین نظیر گازوئیل دارند که مشکلات فنی در بخش مصرف، هزینه، آلودگی زیستمحیطی را به همراه دارند و عملاً تولید را با چالش مواجه میکنند».
صنعت فولاد با چالش برق و گاز در فصل سرما روبرو است
امیدواری، یکی از مدیران شرکت فولاد امیرکبیر خزر نیز با بیان اینکه این شرکت صنعتی در دو بخش برق و گاز با چالش مواجه است، میگوید: «حدوداً یک ماه به دلیل قطعی گاز در سال گذشته، تولید از دست رفت چراکه قطع و وصل کردن گاز موجب آسیب به کوره، تعطیلی ۱۵ تا ۲۰ روزه خط تولید و مضافاً بر اینکه خسارت ۹ میلیارد تومانی نیز روی دست شرکت ماند».
عدم برنامهریزی در قطع گاز چالشی بزرگتر برای صنایع
وی عدم برنامهریزی صحیح و زمانبندیشده در قطعی گاز را چالشی دیگر برای صنایع فولادی دانست و از مسئولان و متولیان این حوزه نهایت دقت را به سبب پیشگیری از تشدید خسارتها را خواستار شد.
به گفته مدیر فولاد امیرکبیر خزر، «متولیان امر، صبح گاز را قطع میکردند و میگفتند شما شب گاز دارید و شبها نیز برق را قطع میکردند و میگفتند شما صبح برق داشتید و الآن نباید برقدار باشید»!
امیدواری وقوع عدم هماهنگیها در قطع و وصل برق و گاز را موجب خسران بسیار شدید صنایع فولاد دانست و گفت: «این مسئله موجب شد تا نتوانیم فیشهای جاری برق و گاز فولاد را نیز پرداخت کنیم».
صنایع، مشکلات کمبود انرژی را در کشور درک میکنند
مدیر فولاد امیرکبیر خزر با بیان اینکه «صنایع، مشکلات کمبود انرژی را در کشور درک میکنند»، افزود: «درست است که صنایع در ردیفهای بعدی تأمین گاز قرار دارند اما لازم است شرایطی فراهم شود تا سایر بخشها نیز این کمبود را احساس و در جهت کاهش مصرف اقدام کنند».
اکثر صنایع گیلان با قطعی گاز خسارت دیدند
فرحمند پورعلی رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت گیلان نیز با ابراز نگرانی از اعمال قطعی گاز صنایع گیلان گفته است: «اکثر واحدهای صنعتی گیلان در فصل سرمایه سال گذشته با قطعی گاز مواجه شده و ضررهایی متوجه صاحبان صنایع و تولید شد».
وی میگوید که مراتب اعتراض صاحبان صنایع به استاندار گیلان مبنی بر عدم قطع گاز صنایع اعلام شده است به این دلیل که خسارتهای وارده به واحدهای صنعتی به لحاظ تعدد و حجم خسارت بهراحتی قابلاندازهگیری نیست و بسیار زیاد است.
به گفته رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت گیلان، «صاحبان صنایع و افرادی که در این زمینه اشتغال دارند و بهنوعی در ارتباط هستند بهخوبی درک میکنند که در شرایط فعلی اگر انشعابی از انرژی ولو بهتناوب قطع شود و یک سیستم را از چرخه طبیعی خارج کنند، چه هزینههای هنگفتی را به آن مجموعه تحمیل میکنند».
دولت باید ظرفیت گاز را افزایش دهد
پورعلی میگوید: «کمبود گاز وقتی در یک سال خود را بروز داد، باید دولت ظرفیت خود را در این زمینه افزایش دهد نه اینکه قطعی گاز را راه چاره بداند».
به اذعان وی، «اگر بهای گاز مصرفی صنایع کمتر از ۲۴ ساعت پس از موعد پرداخت نشود، گاز مشترک قطع میشود اما این رویه بالعکس صدق نمیکند».
اکبر تطهیری مقدم مدیر اجرایی انجمن مدیران صنایع گیلان نیز با اعلام نارضایتی صنایع از قطعی احتمالی گاز واحدهای تولیدی با آغاز فصل سرما، میگوید: «ابراز نگرانی صاحبان صنایع طی استعلامی در قالب یک طومار به دادستان و استاندار گیلان ارائهشده است».
وی میگوید: «شرکت گاز استان گیلان بدون برنامه و بدون مدیریت گاز را قطع میکند و هیچ سازمانی نیز مسؤولیت خسارتهای وارده را نمیپذیرد».
خسارت یکصد میلیاردی صنایع بزرگ در پی قطعی گاز
بنابر اظهارات مدیر اجرایی انجمن مدیران صنایع گیلان، «سال گذشته ضرری معادل یکصد میلیارد تومان به صنایع خسارت وارد شد که صرفاً به جهت پرداخت حقوق و دستمزد به کارگران بوده تا کارگری بیکار نشود و این خارج از هزینههای سرسامآور عدم تولید در بازه دو ماه و نیم در سال گذشته بوده است».
تطهیری مقدم با اشاره به تحمیل هزینههای هنگفت به واحدهای صنعتی در پی قطعی گاز واحدهای صنعتی، گفته است: «وقتی صنعت امروز گازش قطع شود و فردا نیز معلوم نشود که گازش وصل خواهد شد یا خیر، صنعت ترجیح میدهد تا ادامه کار را تعطیل کند تا در وضعیت بحرانی بدتری قرار نگیرد چراکه مواد اولیه وارد خط میشود و تولید معطل میماند».
به گفته وی، «فنّاوری فعلی صنایع منحصربهفرد و بر اساس یک نوع سوخت فعالیت میکنند و برخی از خطوط تولید امکان جایگزین سوخت را بههیچوجه ندارند».
حدود هفت درصد مصرف گاز استان در بخش صنعت است
آنطور که مدیر اجرایی انجمن مدیران صنایع گیلان نیز مطرح کرده، «صنایع استان مجموعاً هفت درصد سوخت را به خود اختصاص میدهند و با قطع این بخش، مشکل گاز مصرفی حل نمیشود و درعینحال ضربه سنگینی به صاحبان صنایع و تولید وارد میشود».
تجارت با قطعی گاز آسیب میبیند
قاسم رضائیان رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گیلان نیز میگوید: «صاحبان صنایع امتیازات گاز و برق را میخرند و بر اساس آن در تولید و صنعت خود برنامهریزی میکنند ازاینرو ما از مسؤولین انتظار داریم با بارش یک باران، طوفان و برف برق و گاز صنایع قطع نشود».
به گفته وی، «وقتی برق و یا گاز یک واحد تولیدی یا صنعتی قطع میشود خسارت زیادی پدید میآید که باید اندازهگیری و جبران شود».
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گیلان همچنین معتقد است «تجارت داخلی و تجارت خارجی با قطعی گاز هرچند بهصورت تناوبی بدون شک آسیب میبیند و لازم است مسؤولین با اقدامات پیشگیرانه جلوی فجایع اینچنینی بایستند و تولیدکنندگان و صاحبان صنایع را نگران نکنند».
اما عیسی جمال نیکویی مدیرعامل شرکت گاز استان گیلان میگوید: «بر اساس دستورالعملهای صادره اولویت شرکت ملی گاز ایران در مواقع کمبود گاز در درجه اول حفظ استمرار جریان گاز مشترکین خانگی، بیمارستانها، مراکز خدماتی، اماکن نظامی و در ادامه مرغداریها و صنایع غذایی است و به این منظور دستپیچینگ شرکت ملی گاز ایران که وظیفه توزیع و توازن گاز در سراسر کشور را عهده دارد است بر اساس اولویتهای مذکور و مواقع اضطرار، دستور قطع گاز واحدهای پرمصرف ازجمله نیروگاهها، کارخانهها سیمان، شرکتهای فولاد، پتروشیمی و صنایع دیگر را به جهت موازنه جریان گاز در مرحله اول صادر میکند».
به گفته وی، «صنایعی که گاز آنها از سوی دستپیچینگ شرکت ملی گاز قطع میشود، میتوانند از سوخت دوم که در قرارداد نیز متعهد به تأمین آن هستند، استفاده کنند».
به گفته مدیرعامل شرکت گاز استان گیلان، «مصرف صنایع در ماه حدود ۸۰ میلیون مترمکعب گاز است و سوخت مایع جایگزین تأمین، توزیع و توسط صنایع ذخیرهشده است و صنایع میبایست نسبت به دریافت و ذخیره بهموقع سوخت مایع اقدام کنند تا خللی در تولیدشان به وجود نیاید».
جمال نیکویی این را هم گفته که «نهادینهسازی فرهنگ مصرف در میان مشترکین خانگی و تجاری بهمنظور استفاده بهینه از انرژی و ساخت ساختمانهایی با رعایت مباحث ۱۹ و ۲۲ شورای ملی ساختمان میتواند به این شرکت کمک کند».
به نظر میرسد با اعمال محدودیت قطع گاز در گیلان و عدم تصمیم عاجل مسئولان برای صنایع در بحران احتمالی پیشرو نهتنها مشکل گاز استان برطرف نمیشود بلکه بیش از ۸۰ هزار نفر نیروی انسانی در حوزه صنعت بیکار و با رکود و عدم تولید، خسارت سنگین به واحدهای صنعتی تحمیل میشود.
در کنار تعدیل تصمیمگیری متولیان تأمین و توزیع گاز در مواجه با مشترکین پرمصرف نظیر نیروگاهها، فولاد، پتروشیمی، سیمان و …، فرهنگسازی و اتخاذ تصمیمات تشویقی و تنبیهی برای سایر بخشها اقدامی مؤثر است.