به مناسبت چهل و نهمین سالگرد تاسیس: مروری بر تاریخچه، وضعیت و فعالیتهای شهر صنعتی رشت

تاریخچه شهر صنعتی رشت:

شرکت شهر صنعتی رشت بعنوان یکی از نخستین شهرهای صنعتی در سطح کشور در سال ۱۳۵۳ در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران ثبت و پس از مراحل آماده سازی، دوره بهره برداری آن از ابتدای سال ۱۳۶۷ آغازگردید.

 فعالیت شرکت طبق اساسنامه آن عبارت از خرید زمین و سرمایه گذاری برای تأمین آب و برق و تلفن و فاضلاب و هرگونه خدمات عمومی شهری و اجتماعی و ایجاد راههای اصلی و فرعی و همچنین تقسیم زمین به قطعات جزئی و واگذاری آن به واحدهای صنعتی و حرفه ای و احداث ساختمانهای مسکونی و عمومی می باشد.

این شرکت بعنوان یک مجموعه خصوصی و خودگردان از هیچگونه بودجه دولتی و عمومی برخوردار نبوده و تنها از محل هزینه دریافتی در ازای خدمات ارائه شده به واحدهای صنعتی که درقالب شارژ ماهانه از آنان دریافت می شود اداره می گردد. لازم به توضیح است که هزینه دریافتی علاوه بر اینکه صرف هزینه های جاری مجموعه های اداری ، حفاظت ، آتش نشانی ، خدمات و غیره می گردد، باید جهت نگهداری و ترمیم زیرساختهای موجود همچنین اجرای زیرساختهای باقیمانده ، جدید و توسعه ای نیز مصرف گردد.

شهرصنعتی رشت در ابتدای تاسیس در مجموعه ای با وسعت ۲۲۸۸ هکتار طراحی و پیش بینی گردیده بود لیکن مساحت  شهرصنعتی رشت تا حد  پیش بینی شده اولیه محقق نگردیده است و هم اکنون مساحت این شهر بمیزان ۶۳۷ هکتار می باشد.

لازم به توضیح است که هم اکنون ۳۵۱ واحد تولیدی و خدماتی در شهر صنعتی رشت مستقر می باشند که حدود  ۷۱%  از واحدها فعال، ۱۱%  از واحدها درحال ساخت وسازو  ۱۸%  واحدها تعطیل و رها شده است.

وضعیت گذشته شهرصنعتی رشت:

 شهر صنعتی رشت در گذشته به دلیل عدم اجرای کامل زیرساختها از قبیل شبکه آبرسانی ، پست برق، گاز، تصفیه خانه فاضلاب و پساب صنعتی ، شبکه روشنایی معابر و … در وضعیت نامطلوبی قرار داشت به طوری که قادر به تامین هیچ یک از نیازهای زیرساختی جهت استقرار واحد صنعتی جدید و یا طرح توسعه واحدهای موجود نبود و درپی آن واحدهای تولیدی نسبت به اجرای طرحهای جدید و توسعه ای خود در سایر استانها سرمایه گذاری می نمودند.

علاوه بر مشکلات در زیرساختها ، این شرکت به کلیه ادارات دولتی مرتبط از قبیل دارایی، تامین اجتماعی ، آب منطقه ای ، برق و  حتی شرکتهای خدماتی تامین کننده اقلام مصرفی و نیز حقوق معوق پرسنلی بدهکار بوده بطوریکه یک شرکت ورشکسته و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت بود که قادر به ارائه خدمات مناسب به واحدهای صنعتی مستقر نیز نبود.

مهمترین اقدامات انجام شده سالهای اخیر در شهر صنعتی رشت:

آماده سازی و توسعه محدوده شهرصنعتی رشت :

 علیرغم آنکه شهرصنعتی رشت در ابتدای تاسیس در محدوده بهدان با مساحتی بالغ بر ۲۲۸۸ هکتار تعریف گردیده بود لیکن بعلت تغییر سیاست های استانی و عدم توجه کافی به بخش صنعت در استان طی سنوات گذشته، عملاً وسعت شهرصنعتی رشت درحد ۲۶۸ هکتار متوقف گردید.

 لذا  با پیگیری های انجام شده طی سالیان اخیر و تامین بخشی از اراضی مورد نیاز و متعاقباً آماده سازی و واگذاری اراضی مذکور به واحدهای صنعتی متقاضی  سرمایه گذاری، هم اکنون مساحت شهرصنعتی رشت به ۶۳۷  هکتار افزایش یافته است که مساحت شوارع و معابر عمومی آن معادل ۷۵ هکتار می باشد . لازم به توضیح است که این شرکت همچنان پیگیر تخصیص مابقی اراضی تعریف شده اولیه می باشد تا نسبت به افزایش جذب صنایع بزرگ و اشتغالزا در این شهرصنعتی اقدام نماید.

جاده دسترسی:

جاده حاشیه کانال آب بر در گذشته به عنوان جاده دسترسی کانال در تملک شرکت آب منطقه ای گیلان بوده و تنها دارای یک باند رفت و یک باند برگشت بود. نظر به اینکه جاده مذکور بعنوان جاده دسترسی شهرصنعتی رشت نیز مورد استفاده قرار می گرفت لذا ازنظر ایمنی وسایط نقلیه عبوری همواره حادثه خیز بوده است و باتوجه به اینکه آب منطقه ای گیلان علاقه ای به صرف هزینه جهت نگهداری و ایمن سازی مسیر نداشته و از سوی دیگر اداره کل راه بعلت عدم تملک از مصرف بودجه های اعتباری در مسیر مورداشاره خودداری می نمود؛ لذا همواره بعنوان یکی از جاده های پرحاشیه و حادثه خیز استان ، مورد اعتراض واحدهای صنعتی  قرار داشته است و شرکت شهر صنعتی رشت علیرغم اینکه مسئولیتی در این خصوص نداشته است، لیکن با پیگیری و بعضا صرف  هزینه های داخلی نسبت به ایمن سازی و اجرای یک لایه روکش کامل آسفالت در سالیان گذشته اقدام نموده است . متعاقباً با پیگیری های متناوب و انعکاس مشکل به مسئولین محترم وقت استان درنهایت با اعلام آمادگی سازمان آب منطقه ای و هماهنگی با اداره کل راه و شهرسازی از محل اعتبارات تعریف شده نسبت به تعریض و چهاربانده نمودن مسیر اقدام گردیدکه هم اکنون تعریض جاده همچنین تعریض یک دهنه پل از دو دهنه پل مستقر در امتداد مسیر نیز انجام شده است و تنها بخش باقیمانده پروژه مذکور مربوط به اجرای رفوژ میانی و اجرای شبکه روشنایی معابر در مسیر جاده می باشد . علاوه بر آن لازم است  تعمیر و نگهداری جاده احداثی مذکور توسط اداره کل راه و شهرسازی نیز انجام گردد و بدیهی است عدم نگهداری جاده اجراشده نه تنها موجب اتلاف منابع هزینه شده کنونی خواهد بود بلکه موجب افزایش حوادث جانی و مالی نیز می باشد.

 علاوه بر جاده مورد اشاره،  برای شهر صنعتی رشت جاده مستقل دیگری نیز تعریف گردید و اراضی مسیر خریداری شد و  از طریق یک تقاطع غیر همسطح به جاده ترانزیتی فومن ـ شفت ـ سراوان، متصل می باشد که جاده های مذکور موجب گردیده اند دسترسی و تردد به شهرصنعتی رشت با سهولت و امنیت بالا ، امکانپذیر شود و اتصال به جاده ترانزیت درمجاورت شهرصنعتی رشت بر اعتبار این شهرصنعتی جهت سرمایه گذاری افزوده است. درحال حاضر بخش اعظم تردد ماشین آلات سنگین از این مسیر انجام می گیرد که موجب ترافیک پایین جاده کانال و امنیت آن شده است.

 تأمین برق موردنیاز:

 برق مصرفی شهر صنعتی رشت نسبت به چند سال گذشته از ۳۰ مگاوات به ۸۵ مگا وات افزایش یافته است . علاوه بر آن نسبت به احداث یک پست ۳۶۰ مگاواتی دیگر نیز اقدام گردید که با راه اندازی آن ، شهر صنعتی رشت هم اکنون دارای بیش از ۴۴۰ مگاوات برق گردیده است.

تأمین گاز موردنیاز:

 شبکه گازرسانی شهر صنعتی رشت نسبت به سالیان گذشته بسیار توسعه یافته است به نحوی که هم اکنون کلیه واحدهای صنعتی از گاز ۲۵۰ و ۶۰ پوند برخوردار بوده و توانایی تامین گاز موردنیاز جهت طرحهای توسعه ای خود را دارند . علاوه بر آن این شرکت نسبت به خرید ۵۰،۰۰۰ مترمکعب گاز و تجهیز ایستگاه جدید گازرسانی در شهرصنعتی رشت اقدام نموده است تا واحدهای صنعتی درخصوص تامین انرژی گاز موردنیاز دغدغه ای نداشته باشند.

 تأمین آب موردنیاز:

از مهمترین پروژه های اجرایی این شرکت، پروژه آبرسانی به واحدهای صنعتی است. ظرفیت تامین آب شهرصنعتی رشت در ابتدا ۱۷/۵ لیتر در ثانیه از طریق استحصال از دو حلقه چاه عمیق بود که این شرکت با مطالعه و بررسی منابع آبی محدوده شهرصنعتی رشت طی سنوات گذشته موفق گردیده است با حفر چندین حلقه چاه جدید میزان آب استحصالی شهرصنعتی رشت را به بیش از  ۱۰۷/۵ لیتر در ثانیه افزایش دهد و متعاقباً  با حفر یک حلقه چاه فلمن در بستر سفیدرود زیر سد سنگر موفق به استحصال آب به میزان ۲۵۰ لیتر در ثانیه گردید و خط انتقال آب با قطر ۶۰۰ میلیمتر بتنی را تا شهرصنعتی رشت اجرا نمود که در ادامه چاه فلمن مذکور با خط انتقال مربوطه را در ازای یک فقره انشعاب آب ، با شرکت آب و فاضلاب استان گیلان تهاتر نموده و انشعاب مذکور را در درب ورودی شهرصنعتی دریافت و کنتور مربوطه نصب و مشکل تامین آب واحدهای صنعتی بطور کامل برطرف گردیده است . درگذشته باتوجه به وجود ۵/۴ کیلومتر شبکه آبرسانی تنها ۱۸ واحدصنعتی از شبکه لوله کشی آب برخوردار بودند و آبرسانی به سایر واحدهای صنعتی توسط تانکرهای آبرسانی انجام می گردید درحالی که با اقدامات انجام شده کنونی و اجرا و احیای ۳۶ کیلومتر شبکه آبرسانی با لوله های پلی اتیلن در معابر شهرصنعتی رشت ، هم اکنون ۱۵۴ واحد صنعتی از آب لوله کشی برخوردار بوده و برای کلیه واحدهای صنعتی که متقاضی دریافت آب از شبکه توزیع می باشند امکان برقراری انشعاب آب فراهم می باشد.

لازم به توضیح است که هم اکنون با بکارگیری پیمانکار مربوطه خطوط اصلی شبکه آبرسانی در معابر عمومی شهرصنعتی رشت با لوله های پلی اتیلن سه لایه که بالاترین کیفیت لوله آبرسانی در انتقال آب پاک محسوب می گردد ، اجرایی گردیده و برقراری انشعاب آب واحدهای متقاضی همچنین تکمیل شبکه توزیع در بخشهای باقیمانده نیز در دست اجرا می باشد که  این امر موجب گردیده است تامین آب موردنیاز کلیه واحدهای صنعتی بدون محدودیت کیفی و کمی امکانپذیر شود.

 توسعه خطوط ارتباطی مخابراتی موردنیاز:

  سیستم ارتباطی شهر صنعتی رشت نیز توسعه یافته و در حال حاضر خطوط تلفن آن  از ۱۰۰۰ خط تلفن که درگذشته موجود بوده است به ۴۰۰۰ خط ارتقاء یافته است . همچنین با ارتقاء سیستم مخابراتی شهر صنعتی و یکسان شدن کد شهر صنعتی با شهر رشت نیز، عملاً ارتباطات مخابراتی بهبود یافته و هزینه های ارتباط با شهر رشت کاهش یافته و امکان واگذاری خطوط تلفن به واحدهای صنعتی به میزان مورد تقاضا امکانپذیر شده است. علاوه بر آن لینکهای ارتباطی با مراکز شهری و بین شهری از حالت مایکروویو برداشته شده و در بستر فیبر نوری جهت تبادل سریع اطلاعات گذاشته شده است و هم اکنون پروژه فیبرکشی فیبر نوری در کلیه معابر عمومی شهرصنعتی رشت اجرایی گردیده تا  علاوه بر پیشگیری از تحمیل هزینه های مضاعف به هریک از واحدهای صنعتی جهت فیبرکشی مستقل، کلیه واحدهای صنعتی با پرداخت هزینه کمتر ، از خدمات شبکه ای فیبر نوری مخابرات برخوردار گردند و شهرصنعتی رشت بعنوان اولین شهرصنعتی در سطح کشور ، درشمار اندک شهرهای صنعتی برخوردار از شبکه مذکور قرار گیرد . سرعت بالای دسترسی به اطلاعات اینترنتی و آپلود و دانلود اطلاعات ، امکان برقراری تماس تصویری با کیفیت بالا در ویدئوکنفرانس ها و سایر موارد، از مزایای شبکه مذکور می باشد. همچنین با نصب BTS   جدید جهت تقویت آنتن موبایل، مشکل عدم آنتن دهی که در برخی نقاط شهر صنعتی در گذشته مشهود بوده نیز مرتفع گردیده است.

 اهمیت شهر صنعتی رشت:

 شهر صنعتی رشت با داشتن امکانات بالفعل و بالقوه خود از شرایط بسیار مطلوبی جهت جذب سرمایه گذاران واحدهای صنعتی  برخوردار می باشد. این شهر صنعتی با داشتن مزیت های ویژه نظیر استحصال و تامین بیش از ۳۵۰  لیتر در ثانیه آب ، تأمین بیش از ۴۴۰ مگاوات برق ، گاز و خطوط تلفن و فیبر نوری مخابراتی، عبور خط راه آهن و جاده آسفالته ترانزیتی از مجاورت شهر صنعتی، جاده چهاربانده مستقل در امتداد کانال آب بر چپ سنگر ، سیستم جمع آوری فاضلاب، خدمات حفاظتی و آتش نشانی و … بسترهای مناسب جهت جذب سرمایه گذاری برای صنایع کوچک و بزرگ را آماده نموده است و پارامترهای فوق سبب گردیده است علاوه بر اینکه بعنوان یکی از  فعال ترین شهرهای صنعتی در کشور محسوب گردد، مورد توجه سرمایه گذاران مختلف جهت احداث واحد تولیدی و صنعتی نیز  قرار گیرد.

لازم به توضیح است که هم اکنون با استقرار واحدهای صنعتی بزرگ و شاخص استانی و کشوری همچون صنایع شاخص در حوزه فولاد و صنایع فلزی، محصولات سلولزی، دارویی و شیمیایی، قطعات خودرو، نساجی، محصولات غذایی و غیره با اشتغالزایی مستقیم بیش از ۲۰،۰۰۰ نفر ، این شهرصنعتی به عنوان پیشانی صنعت استان در جایگاه ویژه ای قرار دارد.

 مهمترین مشکلات شهر صنعتی رشت:

۱-واگذاری روشنایی معابر به شرکت توزیع برق باتوجه به عام بودن شوارع شهرصنعتی رشت

یکی از مشکلات شهرصنعتی رشت عدم تامین شبکه روشنایی معابر می باشد که با توجه به اینکه شهرصنعتی رشت یک شهر باز و خیابانهای آن شارع عام محسوب می گردد، لذا از معابر عمومی آن علاوه بر واحدهای صنعتی ، افراد محلی و سایر اشخاص رهگذر نیز جهت تردد استفاده می نمایند، نظر باینکه تأمین روشنایی معابر شوارع عام به عهده شرکت برق استان می باشد لیکن شهرصنعتی رشت تا کنون از این نعمت برخوردار نبوده و لازم است نسبت به ایجاد شبکه روشنایی معابر استاندارد اقدام گردد. لازم به توضیح است که این موضوع قبلاً به کرات در جلسات ستادی و مکاتبه با ارگانهای مرتبط به عنوان یکی از مشکلات شهرصنعتی رشت مطرح گردیده است لیکن تاکنون اقدام موثری در این خصوص انجام نگردیده است. همچنین این شرکت اخیراً نسبت به بررسی طرح مطالعاتی جهت برگزاری مناقصه به منظور اجرای طرح نیز اقدام نموده است لیکن باتوجه به هزینه های بالای اجرای طرح که بالغ بر ۸۰ میلیارد تومان می باشد، مستلزم تامین منابع مالی موردنیاز می باشد که باتوجه به مکاتبات و پیگیری های انجام شده، نیازمند حمایت مسئولین استانی و کشوری خواهد بود.

 ۲-اختصاص قیر جهت روکش آسفالت معابر داخلی

جاده های داخلی شهرصنعتی رشت به طور مداوم درحال لکه گیری و ترمیم می باشند و در سال گذشته نیز قرارداد خرید آسفالت با مبلغ ۳ میلیارد تومان جهت ترمیم معابر شهرصنعتی رشت منعقد گردیده است ، لیکن باتوجه به اجرای زیرساختهای متعدد طی سالیان اخیر و خستگی رویه آسفالت معابر ، لازم است نسبت به روکش کامل آسفالت اقدام گردد و چنانچه بخواهیم معابر داخلی شهرصنعتی رشت را بطور کامل ترمیم و روکش نماییم هزینه ای بالغ بر ۲۲۰ میلیارد تومان نیاز می باشد و این در حالی است که طی سال گذشته درآمد سالیانه این شرکت از محل دریافت شارژ خدمات کلیه واحدهای صنعتی درصورت وصول کامل معادل ۱۳ میلیارد تومان بوده است و بدیهی است با درآمد موجود امکان اجرای پروژه مورد اشاره به هیچ عنوان مقدور نخواهد بود لذا باتوجه به عدم امکان تامین هزینه اجرای پروژه از محل درآمد سالانه، این شرکت طی سالهای اخیر از طرق مختلف ضمن مکاتبه با مسئولین محترم استانی نسبت به پیگیری جهت تخصیص قیر موردنیاز اجرای طرح اقدام نموده، لیکن تاکنون انجام این مهم میسر نگردیده است.

علاوه بر موارد فوق این شرکت درسنوات گذشته ضمن دعوت از مدیران ستاد استانی و پیگیری سیاستهای اقتصاد مقاومتی دادگستری کل استان ( کمیته حمایت از سرمایه گذاری ) و تشکیل جلسه در دفتر شهرصنعتی رشت و باحضور ریاست محترم دادگستری کل استان و دادستان و معاونین محترم و سایر مسئولین محترم استان، نسبت به تشریح وضعیت و اقدامات انجام شده همچنین طرح مشکلات شهرصنعتی رشت اقدام نموده است که ازجمله موارد مطرح شده ، مشکلات مربوط به روشنایی معابر عمومی شهرصنعتی رشت همچنین درخواست تخصیص قیر موردنیاز جهت تهیه آسفالت به منظور لکه گیری و روکش معابر شهرصنعتی رشت از مدیران استانی و کشوری بوده است . لیکن علیرغم مصوبات اتخاذ شده در جلسه مذکور و پیگیری های انجام شده تاکنون دراین خصوص اقدام موثری انجام نشده است .

همچنین این شرکت طی سالیان گذشته به کرات نسبت به مکاتبه با کلیه ادارات و نهادهای استانی و نمایندگان محترم استانی جهت پیگیری موضوع تخصیص قیر و درخواست حمایت مسئولین دلسوز استان اقدام نموده است و نظر به اینکه به دلیل عدم برخورداری شهر صنعتی رشت از بودجه های تعریف شده عمرانی ، تامین قیر و آسفالت موردنیاز جهت روکش خیابانها بسیار مشکل است، لازم است از حمایت مدیران دلسوز استانی جهت تامین امکانات مذکور برخوردار و درخصوص تخصیص قیر موردنیاز مساعدت و تسریع گردد.

۳-تخصیص بودجه جهت احداث سیستم تصفیه خانه مرکزی فاضلاب انسانی و پساب صنعتی:

نظر به اینکه اجرای پروژه تصفیه خانه مرکزی فاضلاب شهرصنعتی رشت مستلزم تامین اعتبار هنگفت بوده و این شرکت نیز از بودجه دولتی برخوردار نمی باشد لذا شهرصنعتی رشت علیرغم قدمت پنجاه ساله خود تا سنوات اخیر فاقد تصفیه خانه مرکزی فاضلاب بوده است که این موضوع خود موجب اعتراض و گله مندی واحدهای صنعتی مستقر همچنین ادارات و سازمانهای مرتبط و مسئولین امر بوده است . طی سالهای اخیر و با پیگیری و جدیت این شرکت در اجرای این زیرساخت مهم و اساسی برای شهرصنعتی رشت درنهایت پس از برگزاری فراخوان عمومی نسبت به انتخاب پیمانکار مربوطه در قالب پروژه EPCF  اقدام گردیده است و هم اکنون پروژه پس از اتمام فاز مطالعات و  طراحی وارد فاز تجهیز کارگاه و  عملیات عمرانی گردیده است تا ان شاءا… با اجرای کامل طرح به یکی از کمبودها و زیرساختهای اصلی باقیمانده شهرصنعتی رشت پایان داده شود. لازم به توضیح است که این شرکت نسبت به شروع فرآیند اجرایی پروژه اقدام نموده است و هم اکنون پروژه مذکور ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است لیکن باتوجه به حجم بالای سرمایه موردنیاز جهت اجرای طرح که بالغ بر ۳۷۰ میلیارد تومان می باشد ضروری است بخشی از بودجه موردنیاز در قالب تسهیلات بانکی در ازای ترهین محل اجرای طرح تامین گردد و متعاقباً تسهیلات مذکور از طریق تامین درآمد حاصل از فروش انشعاب فاضلاب به واحدهای صنعتی قابل بازپرداخت خواهد بود. بهمین منظور این شرکت ازطریق تهیه طرح توجیهی و ارائه آن به صندوق ملی توسعه محیط زیست درخواست نموده است نسبت به پرداخت تسهیلات موردنیاز جهت اجرای طرح اقدام گردد که علیرغم موافقت صندوق مذکور و ابلاغ مبلغ وام به بانک عامل، تاکنون وصول تسهیلات موردنیاز محقق نگردیده است که باتوجه به وضعیت تورمی هزینه ها طی سالیان اخیر، هرگونه تاخیر در تامین بودجه موردنیاز، چالش جدی در پیشرفت پروژه مذکور که از مهمترین پروژه های استانی و کشوری محسوب می گردد خواهد بود.

میر شمس الدین مهدوی سعیدی

مدیرعامل شهر صنعتی رشت